فوبیا (phobia) نوعی اختلال اضطرابی است که باعث می‌شود شخص در هنگام قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص، هنگام برخورد با موجودات زنده و یا اشیا به راحتی تحریک شده و نوعی ترس فزاینده را تجربه کند. زمانی که فردی فوبیا داشته باشد، زندگی خود را طوری پایه ریزی می‌کند که به نوعی از موقعیت‌هایی که خطرناک می‌پندارد، دور باشد. خطری که فرد احساس می‌کند بسیار بالاتر از خطری است که منبع خطر تولید می‌کند. فوبیا نوعی اختلال روانی قابل تشخیص است. شخص در هنگام مواجه با منبع فوبیا نوعی ناراحتی فزاینده را تجربه می‌کند. همین مسئله از اینکه فرد به صورت طبیعی عمل کند جلوگیری کرده و برخی اوقات منجر به وحشت زدگی یا حمله پانیک (panic attacks.) خواهد شد. در ایالات متحده‌ی آمریکا، تقریباً ۱۹ میلیون نفر به فوبیا دچار هستند.
فوبیا نوعی ترس اغراق شده و غیر منطقی است. واژه‌ی فوبیا معمولاً به ترس ناشی از یک عامل تحریک کننده اطلاق می‌شود. با این همه سه نوع فوبیا توسط انجمن روانپزشکی آمریکا شناسایی شده است، که شامل:
فوبیا خاص: نوعی ترس شدید، غیر طبیعی نسبت به یک عامل محرک
فوبیا اجتماعی یا اضطراب اجتماعی: در این نوع اختلال فرد تصور می‌کند که در محیط‌های اجتماعی مدام در معرض تحقیر و قضاوت دیگران قرار دارد. افراد مبتلا به این اختلال در جمع‌های شلوغ دچار ترس فزاینده ای می‌شوند و این مسئله با خجالتی بودن بسیار متفاوت است.
آگورافوبیا (Agoraphobia) یا برزن هراسی (بازار هراسی) : ترس از موقعیت‌هایی است که فرار از آنها برای شخصی که دچار ترس و وحشت شده است، بسیار سخت و دشوار است. برای مثال در این حالت بودن در آسانسور و یا در محیط خارج از خانه برای فرد بسیار سخت و دشوار است. این عارضه با ترس بودن در فضاهای باز اشتباه گرفته می‌شود، اما معمولاً در محیط‌های کوچکی همچون آسانسور و یا وسایل حمل و نقل عمومی رخ می‌دهد. افراد مبتلا به این اختلال بیشتر از سایرین احتمال دارد که حمله پانیک یا وحشت زدگی را تجربه کنند.
فوبیاهای خاص تخت عنوان فوبیاهای ساده شناخته می‌شوند و به دلایل خاصی رخ می‌دهند که ممکن است در زندگی روزمره ما همیشه رخ ندهند. ترس از مار از آن جمله است که زندگی روزمره‌ی ما را به یک شیوه مشخص تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.
اضطراب اجتماعی و برزن هراسی تحت عنوان فوبیاهای پیچیده دسته بندی می‌شوند و عوامل محرک آنها کم‌تر قابل شناسایی هستند. افراد مبتلا به این نوع فوبیا به سختی می‌توانند از عوامل محرک همچون خروج از خانه و بودن در محیط‌های شلوغ دوری کنند.
فرد مبتلا به فوبیا علائم و نشانه‌های زیر را تجربه می‌کند. این علائم در میان بسیاری از انواع فوبیا مشترک هستند:
فرد هنگام مواجه با چیزی که منجر به فوبیای او می‌شود، اضطراب شدید و احساس وحشت فزآینده‌ای را تجربه خواهد کرد. اثرات فیزیکی این احساسات شامل:
شایع‌ترین انواع فوبیا در ایالات متحده‌ی آمریکا عبارتند از:
گاهی فوبیا دلیل خاصی ندارد ولی گاهی تغییرات اجتماعی، لیست احتمالی فوبیاها را تغییر خواهد داد. برای مثال نوموفوبیا (nomophobia) ترس بودن بدون گوشی موبایل یا کامپیوتر است. در واقع این نوع فوبیا نوعی ترس پاتولوژیک دور بودن از تکنولوژی است.
شروع فوبیا بعد از ۳۰ سالگی چندان رایج نیست و در بسیاری از موارد فوبیا در طی دوران کودکی، سال‌های نوجوانی و یا اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود. انواع فوبیا به دلیل یک تجربه استرس آور، رویدادی ترسناک و یا به علت داشتن پدر و مادری مبتلا به فوبیا که کودک از آنها یاد می‌گیرد، رخ می‌دهد.
فوبیا خاص
این نوع از فوبیا معمولاً قبل از سن ۴ تا ۸ سالگی ایجاد می‌شود و در برخی از موارد نتیجه‌ی یک تجربه‌ی منجر به آسیب است. برای مثال تنگنا هراسی می‌تواند با گذشت زمان پیشرفت کند و محصول یک تجربه‌ی ناخوشایند بودن در فضاهای سرپوشیده و تنگ در دوران کودکی باشد.
فوبیاهایی که در طی دوران کودکی ایجاد می‌شوند هم نتیجه‌ی مشاهده‌ی فوبیا و ترس دیگر اعضای خانواده هستند. کودکی که مادرش عنکبوت هراسی دارد، بیشتر از سایر کودکان در معرض ابتلا به همان نوع از فوبیا قرار دارد.
فوبیا پیچیده
برای اینکه مشخص شود که چرا فرد به آگورا فوبیا یا اضطراب اجتماعی دچار می‌شود، باید تحقیقات بیشتری انجام شود. پژوهشگران در حال حاضر معتقدند که فوبیا پیچیده نتیجه‌ی ترکیبی از تجربیات رخ داده در زندگی، شیمی مغز و ژنتیک است.
فوبیا تا حدود بسیار زیادی قابل درمان است و افرادی که با آنها درگیر هستند تا حدود زیادی به مشکل خود آگاه هستند. همین موضوع کمک می‌کند تا تشخیص بهتر انجام شود. صحبت کردن با یک روانشناس یا روانپزشک اولین قدم برای درمان فوبیایی است که پیش از این تشخیص داده شده است.
اگر فوبیا باعث ایجاد مشکلات شدید نشده باشد، دوری کردن از منبع ترس به کنترل آن کمک خواهد کرد. بسیاری از افراد مبتلا به نوع خاصی از فوبیا به دنبال درمان نیستند با وجود اینکه این ترس‌ها معمولاً قبل کنترل هستند. دوری از کردن از عوامل تحریک کننده‌ی برخی از فوبیاها ممکن نیست، این موضوع به خصوص در مورد فوبیا پیچیده صادق است. در این موارد، صحبت کردن با متخصص بهداشت روانی اولین قدم برای بهبودی خواهد بود
بسیاری از فوبیاها با درمان مناسب قابل درمان هستند. یک درمان واحد که برای همه افراد مبتلا به فوبیا موثر باشد، وجود ندارد. هر درمان باید به شیوه‌ی موثری برای هر فرد تنظیم شود تا موثر باشد.
پزشک، روانشناس یا روانپزشک ممکن است رفتار درمانی، دارو و یا ترکیبی از این دو را انجام دهند. هدف از درمان کم کردن ترس و اضطراب و کمک به افراد برای کنترل واکنش به عوامل ایجاد کننده‌ی فوبیا است.
از این رو ما در کلینیک روانشناسی مدرسه زندگی با گردآوری بهترین متخصصین قصد داریم بهترین خدمات را در این زمینه به شما ارائه بدهیم برای گرفتن وقت مشاوره میتوانید تماس بگیرید
بهترین مرکز مشاوره در غرب تهران صادقیه
آرامش را با مرکز روانشناسی مدرسه زندگی تجربه کنید